Starkiewicz Szczęsny (Feliks) Konstanty (1881–1958), ksiądz rzymskokatolicki, działacz ludowy, publicysta, poseł do Sejmu Ustawodawczego.
Ur. 20 X w Piotrkowie, był synem Jana, uczestnika powstania styczniowego, a potem zesłańca, nauczyciela gimnazjalnego w Piotrkowie i Kielcach oraz szkoły ludowej w Łodzi, i Ludwiki z Legieckich, bratem Władysława (zob.).
Po ukończeniu gimnazjum w Łodzi wstąpił S. w r. 1899 do seminarium duchownego we Włocławku. Związał się wtedy z ruchem narodowym i współpracował z pismem „Dla Swoich” (Kr. 1903–4), redagowanym przez księży sympatyzujących z Ligą Narodową. Po otrzymaniu 24 IV 1904 święceń kapłańskich został wikariuszem w Żytniowie (pow. wieluński), potem w Pyzdrach. Pełniąc posługę duszpasterską zajmował się problemami chłopów i robotników, zakładał kółka rolnicze; za tę działalność władze carskie pozbawiły go pensji. Pod koniec r. 1906 objął funkcję wikariusza katedralnego i prefekta szkół początkowych we Włocławku; zaangażował się tam w działalność Narodowego Związku Robotniczego, wygłaszał kazania «robotnicze» i założył ochronkę dla dzieci. Przeniesiony w r.n. do Lutomierska (pow. łaski) starał się bezskutecznie o stanowiska najpierw proboszcza w Jedlnie (pow. noworadomski), potem prefekta szkół ludowych w Truskolasach (pow. częstochowski). Zniechęcony nieustępliwością w tej sprawie władz rosyjskich wyjechał do Brazylii, gdzie w Araukarii (południowo-wschodnia część stanu Parana) pomagał ks. Józefowi Anuszowi w duszpasterstwie wśród emigracji polskiej. W drodze powrotnej zatrzymał się w Paryżu i Monachium, gdzie zapoznał się z formami pomocy socjalnej dla robotników. Pracując w l. 1913–15 jako wikariusz w Truskolasach, był współorganizatorem lokalnej struktury Związku Walki Czynnej (potem Polskiej Organizacji Wojskowej). Objąwszy następnie stanowisko proboszcza w Żórawiu (pow. częstochowski), został wybrany na delegata do Sejmiku Powiatowego w Radomsku, gdzie pełnił również funkcję prezesa Zarządu Okręgowego Polskiej Macierzy Szkolnej. Dn. 26 XI 1916 na zwołanym przez Aleksandra Zawadzkiego zjeździe ludowym w Warszawie przedłożył tzw. uchwały antybeselerowskie poparte przez większość delegatów; sprzeciwiając się werbunkowi do Polnische Wehrmacht, domagał się m.in. ustanowienia tymczasowego rządu narodowego z przedstawicieli wszystkich warstw społecznych, powołania króla z dynastii katolickiej oraz wyłonienia na zasadach demokratycznych Sejmu Ustawodawczego. W r. 1918 został administratorem parafii Lubień (pow. włocławski). W listopadzie t.r. wziął udział w zjeździe założycielskim Polskiego Zjednoczenia Ludowego (PZL) w Warszawie. Publikował artykuły o sytuacji chłopów w odrodzonym państwie polskim, m.in. Lud a Polska („Głosy Polskie” R. 18: 1918 nr 207) i Młoda Wieś (tamże nr 214–215), apelował o zakładanie na wsi organizacji spółdzielczych, kulturalnych i oświatowych.
W styczniu 1919 został S. wybrany do Sejmu Ustawodawczego z listy PZL w okręgu wyborczym nr 7 (pow. i m. Włocławek). Pełnił funkcję wiceprezesa, a następnie prezesa klubu parlamentarnego Narodowego Zjednoczenia Ludowego (PZL połączone ze Stronnictwem Katolicko-Ludowym). Zasiadał w komisjach: aprowizacyjnej, ochrony pracy i odbudowy kraju; był referentem w sprawach zaopatrzenia ludności w drewno celem odbudowy gospodarstw po zniszczeniach wojennych (28 II i 25 VI t.r.), darowania grzywien sądowych nakładanych na ludność wiejską za samowolne pobranie drewna na odbudowę zniszczonych zagród (19 XII), wspierania przez rząd budowy domów ludowych (9 III 1920) oraz zaopatrzenia w sól (14 V t.r.). Dn. 28 II 1919 złożył wniosek o przyznanie służbie dworskiej, pracownikom rolnym znajdującym się bez pracy i ziemi oraz inwalidom wojennym prawa pierwszeństwa w otrzymaniu ziemi z dóbr majorackich, państwowych, poduchownych i poklasztornych. Potem wielokrotnie poruszał problemy poprawy warunków życia służby folwarcznej i pracowników rolnych (8 III, 26 III, 13 V, 1 VIII, 14 XI, 18 XI 1919, 18 II 1920). Brał udział w dyskusji nad projektem reformy rolnej, 10 VII 1919 głosował za przyjęciem projektu stronnictw ludowych dotyczącego m.in. ograniczenia areału ziemi niepodlegającej wywłaszczeniu do 60 lub 180 ha. W czasie wojny polsko-sowieckiej 1920 r. pełnił posługę kapelana w dywizji ochotniczej ppłk. Adama Koca. Po przegraniu wyborów w r. 1922 przeszedł w lipcu 1923 wraz z Leopoldem Skulskim do PSL «Piast». T.r. został też mianowany członkiem dozoru szkolnego gminy Lubień. W r. 1924 przygotował „Kalendarz Roku Świętego” na r.n. (Grudziądz). Od r. 1926 pełnił obowiązki proboszcza w Grzegorzewie (pow. kolski). Wybrany wtedy do Rady Gminy i Sejmiku Powiatowego w Kole, działał w komisjach opieki społecznej, stypendialnej oraz Szkoły Rolniczej Żeńskiej w Kościelcu. Z inicjatywy S-a wybudowano Dom Ludowy w Grzegorzewie, zorganizował on również spółdzielnię mleczarską (1927), Parafialne Tow. Budowy Dróg (1928) i Kasę Stefczyka (1929). W r.n. został członkiem dozoru szkolnego w gminie Krzykosy. Współpracował w tym okresie z „Gazetą Grudziądzką”, w jej dodatku „Gość Świąteczny” ogłaszał kazania, publikował też w wydawanych we Włocławku „Głosie Ludu”, „Polsce Zjednoczonej” i „Słowie Polskim” oraz pisał artykuły wstępne do tamtejszej „Gazety Niedzielnej” (szybko jednak został odsunięty przez władze kościelne za radykalizm społeczny). Był zawziętym polemistą; krytykował w swych artykułach stosunki społeczne na wsi, postawę ziemiaństwa, a szczególnie działalność BBWR. W r. 1932 został przeniesiony na probostwo do Brzeźna (pow. sieradzki); również tutaj dał się poznać jako aktywny działacz społeczny: założył spółdzielnię czapniczą i bibliotekę oraz doprowadził do wsi elektryczność. W l. 1933–9 pełnił funkcję dziekana złoczowskiego. Podczas okupacji niemieckiej został aresztowany (6 X 1941) i osadzony w obozie przejściowym w Konstantynowie. Po zwolnieniu mieszkał w Warszawie, gdzie w r. 1943 na prośbę bp. Stanisława Galla wygłosił rekolekcje. Pod koniec okupacji wrócił do Brzeźna.
Od r. 1946 był S. proboszczem parafii Lipno i dziekanem lipnowskim. W r. 1952 napisał Przyczynki do monografii Lipna (obecnie w zbiorach prywatnych), dwa lata później rozpoczął pisanie wspomnień, które zatytułował Przeżyte w kapłaństwie i młodości (Arch. Diec. we Włocławku). S. zmarł 12 IX 1958 w Gdańsku w Klinice Chorób Wewnętrznych, został pochowany na cmentarzu parafialnym w Lipnie. Był odznaczony Krzyżem Walecznych za udział w wojnie polsko-sowieckiej (1920) i Złotym Krzyżem Zasługi za działalność społeczną (1937).
Imieniem S-a nazwano jedną z ulic w Grzegorzewie.
Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce 1918–1944, Red. Z. Zieliński, L. 1981; Krajewski M., Materiały do bibliografii historycznej Ziemi Dobrzyńskiej, Włocławek 1986 I; – Jacewicz–Woś, Martyrologium duchowieństwa, IV; Kto był kim w drugiej Rzeczypospolitej? Red. J. M. Majchrowski przy współpracy G. Mazura i K. Stepana, W. 1994 (fot.); – Ignaczewski W., Kasperkiewicz K., Ks. Szczęsny Starkiewicz na Ziemi Kolskiej (1926–1932), „Głos Koła”1999 nr 6 s. 8 (fot.); Molenda J., Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim 1915–1918, W. 1965; Stankiewicz W., Konflikty społeczne na wsi polskiej 1918–1920, W. 1963; Wątor A., Chrześcijańsko-narodowi. Z dziejów nurtu politycznego do 1928 r., Szczecin 1999; tenże, Działalność Związku Ludowo-Narodowego w latach 1919–1922, Szczecin 1992; Wolsza T., Narodowa Demokracja wobec chłopów w latach 1887–1914, W. 1992; Zarys historii polskiego ruchu ludowego, Red. J. Borkowski i in., W. 1970 II; – Catalogus ecclesiarum et utriusque cleri tam saecularis quam regularis dioecesis Wladislaviensis seu Calissienssis, 1920–1930; Mościcki–Dzwonkowski, Parlament RP 1919–27; Rocznik Diecezji Włocławskiej 1931–1939, 1949, 1957; Rzepecki, Sejm 1919 (fot.); Spysok duhovenstvu vloclavskoj ili kujavsko-kalisškoj eparhii v 1914, Włocławek [b.r.w.]; – Dzendzel H., Wspomnienia weteranów ruchu ludowego, Red. M. Grad i in., [b.m.w.] 1968; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964; Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego, Red. S. Giza, S. Lato, W. 1967 II; Rok 1920. Wojna polsko-radziecka we wspomnieniach i innych dokumentach, Red. J. Borkowski, W. 1990; Spraw. Stenogr. Sejmu, 1919–22; Ściślak R., Pamiętnik dziennikarza prowincjonalnego (fragmenty), „Roczn. Hist. Czasopiśm. Pol.” T. 11: 1972 z. 4 s. 560; Wasilewski R., Działalność polityczna i gospodarcza sprzed 1918 r., w: Wspomnienia weteranów ruchu ludowego, Red. M. Grad i in. [b.m.w.] 1968; Witos W., Moje wspomnienia, Paryż 1965 III; – „Kron. Diec. Włocławskiej” T. 41: 1958 s. 314–17; – „Polak” 1916 nr 3 (dod. nadzwycz.); – Arch. Diec. we Włocławku: AKDWł pers. 320 (teczka personalna S-a); – Mater. Red. PSB: Biogram S-a autorstwa Czesława Brzozy.
Mariusz Ryńca